လူအမ်ားေၾကာက္သည့္ ကင္ဆာေရာဂါမ်ားကို ႀကိဳတင္ကာကြယ္ႏိုင္သည့္ နည္းလမ္းမ်ား

ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ၿပီဆုိလွ်င္ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ မကုသႏုိင္၍ ေသရေတာ့မည္ဟု ဆုိကာ လူအမ်ားစုမွာ စိုးရြံ႕ေနၾကသည္။ ထုိသုိ႔ေၾကာက္ေနရေသာ ကင္ဆာေရာဂါမွာ ႀကိဳတင္ ကာကြယ္၍ ရႏုိင္ေၾကာင္း ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ (WHO) မွ ေျပာၾကားသည္။CNN သတင္းဌာနမွ conditions expert ေဒါက္တာေအာတစ္ ဘေရာ္ေလသည္ အေမရိကန္ ကင္ဆာအသင္း၏ ေဆးမွဴးခ်ဳပ္ျဖစ္သလုိ ကမာၻသိ ကင္ဆာကြၽမ္းက်င္သူျဖစ္ၿပီး oncologist ကင္ဆာေရာဂါ ကုသေပးေနသူလည္း ျဖစ္သည္။


၎သည္ How We Do Harm ဆုိေသာ စာအုပ္ကုိ ေရးသားသူလည္း ျဖစ္သည္။ ယခုလည္း ၎၏ ေျပာၾကားခ်က္မ်ားကို ေလ့လာႏိုင္ရန္ ေဖာ္ျပလုိက္ပါသည္။ ကမာၻ႕က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ (WHO) က လူအမ်ားကို သတိေပးေနသည္မွာ ကင္ဆာေရာဂါသည္ တစ္မုဟုတ္ခ်င္း တစ္ကမာၻလံုး ျဖစ္ေနေသာ
ေရာဂါျဖစ္လာၿပီဟု ဆုိသည္။ ၎၏ ကင္ဆာအစီရင္ခံစာတြင္ ကုလသမဂၢ ေအဂ်င္စီမ်ားက မွတ္ခ်က္ျပဳသည္မွာ ကမာၻတစ္ဝန္းတြင္ လူရွစ္ဦးေသလွ်င္ တစ္ဦးမွာ ကင္ဆာေရာဂါေၾကာင့္ ေသရတာဟု ဆုိသည္။ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္တြင္ ကင္ဆာေရာဂါဟု ေရာဂါရွာေဖြ စစ္ေဆးေတြ႕ရွိသူေပါင္း ၁၄ သန္းရွိရာ ၂ဝ၃၂ ခုႏွစ္ဆုိလွ်င္ ၂၂ သန္းသို႔ ေရာက္ရွိသြားလိမ့္မည္ဟု ဆုိသည္။ တစ္ကမာၻလံုး ေရာဂါစစ္ေဆး ေတြ႕ရွိရေသာ အျဖစ္မ်ားသည့္ ကင္ဆာေရာဂါမ်ားမွာ အဆုတ္ကင္ဆာ၊ ရင္သားကင္ဆာႏွင့္ အူမႀကီးကင္ဆာတုိ႔ ျဖစ္သည္ဟု သိရသည္။ တစ္ဖန္ တစ္ကမာၻလံုး အေသမ်ားသည့္ ကင္ဆာေရာဂါမွာ အဆုတ္ကင္ဆာ၊ အသည္းကင္ဆာႏွင့္ အစာအိမ္ကင္ဆာတို႔ ျဖစ္သည္။

အာရွႏွင့္ အာဖရိကတြင္ အမ်ဳိးသမီးမ်ား အေသအေပ်ာက္ အမ်ားဆံုး ကင္ဆာေရာဂါမွာ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာျဖစ္သည္ဟု သိရသည္။ ကင္ဆာေရာဂါသည္ မ်ားလာရျခင္း အေၾကာင္းမွာ ကမာၻေပၚတြင္ သက္ႀကီးပိုင္း လူဦးေရတုိးလာျခင္းႏွင့္ ကမာၻ႕လူဦးေရ တုိးလာျခင္းေၾကာင့္လည္း တစ္ခ်က္၊ ေနာက္တစ္ခ်က္မွာ ဝင္ေငြနည္းေသာ ႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ ဝင္ေငြ အလယ္အလတ္သာ ရွိေသာ တုိင္းျပည္မ်ားတြင္လည္း ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္ပြားေစႏုိင္ေသာ အေၾကာင္းတရားမ်ား ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနျခင္းေၾကာင့္လည္း ျဖစ္သည္ဟု သိရသည္။ ထုိေရာဂါ ျဖစ္ရသူမ်ားတြင္ ေဆးလိပ္ႏွင့္ ေဆးရြက္ႀကီး ေသာက္သံုးမႈ၊ အဝလြန္မႈ၊ ကိုယ္ခႏၶာ လႈပ္ရွားမႈ မရွိျခင္းႏွင့္ ေန႔စဥ္ အစားအေသာက္တြင္ အာဟာရ မျပည့္ဝဘဲ ျဖစ္သလုိ၊ ရွိသလုိ စားသံုးျခင္း တုိ႔ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္သည္။ စက္မႈထြန္းကားၿပီး လူေနမႈဘဝ ပံုစံရွိေသာ
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ အေနာက္ဥေရာပ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ကင္ဆာေရာဂါႏွင့္ ေသရသူမ်ား၏ ထက္ဝက္ခန္႔မွာ ၎လူေနမႈဘဝ ပံုစံေၾကာင့္ ေသရေၾကာင္း ေျပာသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ အေနာက္ဥေရာပ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ လြန္ခဲ့ေသာ အႏွစ္ ၂ဝ ေက်ာ္ ကာလက ကင္ဆာေရာဂါျဖင့္ ေသရေသာႏႈန္းမွာ ၂ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ က်ဆင္းခဲ့သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ကင္ဆာျဖင့္ေသႏႈန္း ေလ်ာ့က်သြားခဲ့ရသလဲဆုိလွ်င္ ႀကိဳတင္ ကာကြယ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ အထူးသျဖင့္ ေဆးလိပ္ေသာက္ႏႈန္း ေလ်ာ့က်သြားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။

ဝင္ေငြနည္းပါးေသာ ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ဝင္ေငြအလယ္အလတ္ရွိေသာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ေဆးလိပ္ႏွင့္ ေဆးရြက္ႀကီး ေသာက္သံုးမႈေၾကာင့္ ကင္ဆာေရာဂါျဖင့္ ေသရေသာႏႈန္း မ်ားျပားလာရသည္။ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ တျခား ကင္ဆာေရာဂါေၾကာင့္ ေသရေသာႏႈန္း မ်ားျပားေစေသာ၊ တူညီသည့္ အက်င့္စ႐ိုက္ျဖစ္ေသာ အဝလြန္ ေရာဂါျဖစ္ေစသည့္ အာဟာရတန္ဖိုး နည္းပါးလြန္းၿပီး ကယ္လိုရီ ျမင့္မားေသာ အစားအေသာက္မ်ားကို စားသံုးမႈမ်ားေသာ ဓေလ့ေၾကာင့္ ကင္ဆာေရာဂါကို ျဖစ္ေစသည္။ ထုိ႔အတူ ဝင္ေငြနည္းပါးေသာ ႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ ဝင္ေငြ အလယ္အလတ္ ရွိေသာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္လည္း အလားတူ ျဖစ္လာၿပီဟု ဆိုသည္။ ဤသုိ႔ ႏိုင္ငံမ်ဳိးမ်ားတြင္ ေဆးဝါးႏွင့္ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈႏွင့္ အေျခခံ အေဆာက္အအံု မလံုေလာက္မႈမ်ား ရွိေနသည္။ စီးပြားေရးအရ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ကင္ဆာေရာဂါသည္ မၾကာခဏ ဆုိသလို ေနာက္က်သြားေသာ အဆင့္ျဖင့္သာ စစ္ေဆးေတြ႕ရွိရၿပီး အျမစ္ျပတ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရန္မွာ ၾကာရွည္ျဖစ္ႏုိင္မႈ မရွိပါ။ လူအမ်ား ခံစားေနရသည္မွာ ေရာဂါေပ်ာက္ေအာင္ ေပးေသာ ေဆးမဟုတ္ဘဲ နာက်င္မႈ ေဝဒနာသက္သာေအာင္ ေပးေသာ ေဆးမ်ားသာျဖစ္ၿပီး ယင္ေဆးမွာလည္း မလံုေလာက္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ မူးယစ္ေဆးဝါးမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေပါင္း ၂ဝ ေက်ာ္တြင္ နာက်င္မႈ
ေဝဒနာသက္သာေအာင္ ေပးေသာ ေဆးအျဖစ္ မရႏိုင္သလုိ က်န္ႏိုင္ငံ အမ်ားအျပားတြင္လည္း ရရွိရန္ ခက္ခဲေပသည္။ က်န္းမာေသာ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကုိ ထိန္းသိမ္းထားရန္မွာ အစားအေသာက္ စားေသာက္ရာ တြင္ ကယ္လုိရီျမင့္မားေသာ စားစရာ ေသာက္စရာမ်ားကို ကန္႔သတ္ထားပါ။ က်န္းမာေရးႏွင့္ ညီၫြတ္ေသာ အစားအေသာက္မ်ားကိုသာ ေရြးၿပီးစားေသာက္ပါ။ အထူးသျဖင့္ ဟင္သီး ဟင္းရြက္မ်ားကို ဦးစားေပး၍ စားပါ။ စားစရာ ေသာက္စရာမ်ား၏ အတုိင္းအတာ ပမာဏအား သင့္က်န္းမာေရးကို အေထာက္အကူျပဳေအာင္ ေရြးခ်ယ္တြက္ခ်က္ စားေသာက္ပါ။ နီရဲေသာ သားငါးမ်ား စားလွ်င္လည္း အတုိင္းအတာ ပမာဏကို ကန္႔သတ္၍စားပါ။ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ႏွင့္ သစ္သီးမ်ားကို တစ္ေန႔လွ်င္ အနည္းဆံုး ႏွစ္ခြက္ခြဲခန္႔ ေန႔စဥ္ေန႔တုိင္း စားပါ။ တတ္ႏုိင္လွ်င္ လံုးတီးဆန္မ်ဳိးကို စားပါ။ အထပ္ထပ္ ျဖဴေဖြးေအာင္ လုပ္ထားေသာ ဆန္ကို မစားပါႏွင့္။ အရက္ႏွင့္ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကို ေရွာင္ပါ။ ကာယလႈပ္ရွားမႈမ်ား ပံုမွန္ျပဳလုပ္ေပးပါ။ ရက္သတၱပတ္လွ်င္ လူႀကီးမ်ား ျပင္းထန္မႈ မရွိေသာ ျဖည္းျဖည္းရြရြ လႈပ္ရွားမႈမ်ား အနည္းဆံုး မိနစ္ ၁၅ဝ သို႔မဟုတ္ ခပ္ျပင္းျပင္း လႈပ္ရွားမႈမ်ား ၇၅ မိနစ္ျဖစ္ေစ ဤႏွစ္မ်ဳိးေပါင္းစပ္၍ တစ္ပတ္လံုးျဖန္႔၍ ျပဳလုပ္ေပးပါ။ ကေလးမ်ားႏွင့္ ဆယ္ေက်ာ္သက္မ်ား ေန႔စဥ္ေန႔တုိင္းတစ္ေန႔လွ်င္ အနည္းဆံုး တစ္နာရီ ခပ္ျဖည္းျဖည္းရြရြ လႈပ္ရွားမႈျဖစ္ေစ၊ ခပ္ျပင္းျပင္း လႈပ္ရွားမႈမ်ားျဖစ္ေစ ျပဳလုပ္ေပးရန္လုိသည္။ ခပ္ျပင္းျပင္း လႈပ္ရွားမႈဆုိလွ်င္ အနည္းဆံုး ရက္သတၱပတ္လွ်င္ ၃ ရက္ အနည္းဆံုး ျပဳလုပ္ေပးရပါမည္။ ကာကြယ္ေဆးမ်ား ထုိးထားပါ။ ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္ပြားေစေသာ ေရွ႕က ဦးေဆာင္လ်က္ရွိသည့္ အေၾကာင္းအခ်က္မ်ားသည္ ကူးစက္ျခင္းေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တတ္၍ မကူးစက္ႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳတင္၍ ကာကြယ္ေဆးမ်ား ထုိးထားသင့္ပါသည္။ အသည္းေရာင္ အသားဝါဘီပိုး ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆးဆိုလွ်င္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ ဥေရာပတြင္ ကေလးမ်ားအတြက္ ယခုစံသတ္မွတ္ခ်က္ ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ထုိးမထားရေသာ လူႀကီးမ်ားလည္း ထုိးထားရန္ စဥ္းစားသင့္ပါသည္။ ေရာဂါကို ျဖစ္လာမွ ကုသျခင္းထက္ မျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္းက စိတ္အခ်ရဆံုး ျဖစ္သည္ကို စိတ္တြင္စြဲျမဲစြာ ယံုၾကည္လ်က္ လုိက္နာက်င့္သံုး ႏုိင္ၾကပါေစေၾကာင္း ေစတနာေကာင္းျဖင့္ တင္ျပလုိက္ရပါသည္။

http://www.myawady.net.mm/library/stories/healthstories/item/36745-2014-02-17-09-25-41