လူျဖစ္႐ႈံးရသည့္ေလျဖတ္ေရာဂါ ႀကဳိတင္ကာကြယ္ပါ
လူသားတုိင္း ႀကီးပြားခ်မ္းသာ တုိးတက္မႈ ရရွိႏုိင္ေရးအတြက္ က်န္းမာေရး ေကာင္းမြန္ရန္ အဓိက လုိအပ္လွေပသည္။ က်န္းမာေရး ျပည့္စံုပါမွ ႀကီးပြားရာႀကီးပြားေၾကာင္း၊ ခ်မ္းသာရာ ခ်မ္းသာေၾကာင္းအတြက္ အလုပ္လုပ္ႏုိင္ ၾကမည္သာျဖစ္သည္။ က်န္းမာေရး ခ်ဳိ႕တဲ့ပါက စိတ္သြားတုိင္း ကိုယ္မပါ လိုရာဆႏၵ မျပည့္ဝ ျဖစ္ၾကရေပေတာ့မည္။ ထုိသို႔ အဓိက အေရးပါလွသည့္ က်န္းမာေရး နယ္ပယ္တြင္ လူသားအေတာ္ မ်ားမ်ားကို ဒုကၡေပးေနသည့္ ေရာဂါဆိုး တစ္မ်ဳိးမွာ ေလျဖတ္ျခင္းပင္ ျဖစ္ေလသည္။ ေလျဖတ္ခံရၿပီ ဆုိပါက မိမိကုိယ္တုိင္ စိတ္ဆင္း ရဲရမည္သာမက မိမိပတ္ဝန္းက်င္ရွိ ေဆြမ်ဳိး ညီအစ္ကို ေမာင္ႏွမမ်ားပါ စိတ္ဒုကၡ အမ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ ရင္ဆုိင္ ႀကံဳေတြ႕ၾကရေပလိမ့္မည္။
ေလျဖတ္ေရာဂါသည္ လူျဖစ္႐ံႈးေနရသည့္ အေနအထားမ်ဳိးျဖင့္ ေဝဒနာခံစား ရေလ့ရွိတတ္ရာ စီးပြားေရး ေဆာင္ရြက္ႏုိင္မႈ၊ လူမႈေပါင္းသင္း ဆက္ဆံမႈတုိ႔တြင္ ဆံုး႐ံႈးမႈမ်ားျဖင့္သာ ရင္ဆုိင္ႀကံဳေတြ႕ ၾကရသည္။ ဆီးခ်ဳပ္၊ ဝမ္းခ်ဳပ္၊ ေလခ်ဳပ္ကာပထဝီလြန္ျခင္းတုိ႔ ႏွင့္အေအး ပတ္ျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ေခြၽးမ ထြက္ျခင္း၊ ေခြၽးငုပ္ျခင္းတုိ႔ အျဖစ္မ်ားရာက ေလျဖတ္ ျခင္းအဆင့္သို႔ ေရာက္ၾကရသည္ ဟု ျမန္မာတိုင္းရင္းသမားေတာ္ မ်ားကဆိုၾကသည္။ ေလျဖတ္ျခင္း မခံရေလေအာင္ ႀကိဳတင္သတိမူကာ ျပဳျပင္ ေရွာင္ရွားသင့္ၾကသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားရွိပါသည္။
ေလျဖတ္ျခင္း ျဖစ္ေတာ့မည္ ဆုိပါက ႀကိဳတင္ေပၚေပါက္ လာတတ္သည့္ လကၡဏာမ်ားမွာ ႐ုတ္တရက္မ်က္ႏွာ၊ လက္၊ ေျခတစ္ဖက္ထံုျခင္း၊ ႐ုတ္တရက္ စကား ေျပာမရျခင္း၊ ေျပာေသာစကားကို နားမလည္ျခင္း၊ စကားဗလံုးဗေထြး ျဖစ္ျခင္း၊ ႐ုတ္တရက္ အျမင္အာ႐ံု ေဝဝါးျခင္း၊ ႏွစ္ထပ္ျဖစ္ျခင္း၊ ႐ုတ္တရက္ လမ္းမေလွ်ာက္ႏိုင္ေတာ့ ျခင္း၊ ဒယီးဒယိုင္ျဖစ္ျခင္း၊ ႐ုတ္တရက္မူးေဝျခင္း၊ ႐ုတ္တရက္ အေၾကာင္းမဲ့ ျပင္းထန္စြာေခါင္း ကိုက္ျခင္းတို႔ပင္ျဖစ္သည္။
ထိုအခ်က္တို႔သည္ ေလျဖတ္ ေတာ့မည့္သူတို႔ အနီးစပ္ဆံုးႀကံဳ ေတြ႕ရမည့္ အခ်က္မ်ားပင္ျဖစ္ သည္။ ထို႔အျပင္ ေလျဖတ္ေတာ့ မည့္သူတို႔ႀကံဳေတြ႕ရမည့္ ေရွ႕ေျပး လကၡဏာမ်ားမွာ ဦးေခါင္းေနာက္ ေစ့တြင္ ကိုက္ခဲျခင္း၊ ေျခလက္မ်ား မၾကာခဏက်ဥ္ျခင္း၊ မ်က္ခြံႏွင့္ မ်က္ႏွာၾကြက္သားတို႔ ဆတ္ကနဲ ဆတ္ကနဲတြန္႔ျခင္း၊ မၾကာခဏ ဝမ္းခ်ဳပ္ၿပီး ဝမ္းဗိုက္ ေလပြျခင္း၊ ညအိပ္စဥ္ ထံုက်ဥ္ၿပီး လန္႔ႏိုးျခင္း တို႔ပင္ျဖစ္သည္။ ေလျဖတ္ေရာဂါ ဆိုသည္မွာ ဦးေႏွာက္သို႔ ေသြးသြား လာစီးဆင္းမႈ ရပ္ဆိုင္းသြားျခင္း သို႔မဟုတ္ ေလ်ာ့နည္းသြားျခင္းတို႔ ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာရသည့္ ရလဒ္ပင္ျဖစ္သည္။ လူ႔ခႏၶာကိုယ္၏ အေရးႀကီးဆံုးေသာ အဂၤါအစိတ္ အပိုင္းျဖစ္သည့္ ဦးေႏွာက္သည္ ၎၏လုပ္ငန္းမ်ား ပံုမွန္ေဆာင္ ရြက္ႏုိင္ရန္ လံုေလာက္ေသာ ေသြး ပမာဏကို မရရွိပါက အဆိုပါ ဦးေႏွာက္ အစိတ္အပိုင္းႏွင့္ သက္ဆိုင္ ေသာ ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္း၏ လုပ္ငန္းမ်ား ရပ္ဆိုင္းသြားၿပီး ေလျဖတ္ေရာဂါ လကၡဏာမ်ား ေပၚေပါက္လာျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။
အဆိုပါအခ်က္အလက္တို႔မွာ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စု ဝန္ႀကီး ေဒါက္တာ ေဖသက္ခင္က ေနျပည္ေတာ္ က်န္းမာေရး ဝန္ႀကီးဌာန အစည္းအေဝးခန္းမ၌ က်င္းပသည့္ ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္ ကမၻာ့ ေလျဖတ္ေရာဂါ ကာကြယ္ေရးေန႔ အထိမ္းအမွတ္ အခမ္းအနားတြင္ ေျပာၾကားခဲ့သည့္ အခ်က္အလက္မ်ားပင္ ျဖစ္သည္။ ကမၻာ့က်န္းမာ ေရးအဖြဲ႕ႀကီး World Health Organization ၏ ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေလျဖတ္ေရာ ဂါအသင္းႀကီး ႈညအနမညေအငသညေူ ွအမသုန ႏွင့္ ကမၻာ့ဦးေႏွာက္ႏွင့္ အာ႐ံုေၾကာေရာဂါ စုေပါင္းအဖြဲ႕ႀကီး International Stroke တို႔ ပူးေပါင္းကာ World Federation Neu-rology ကို ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္တြင္ စတင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၿပီး ေအာက္တိုဘာ ၂၉ ရက္ကို ကမၻာ့ေလျဖတ္ ေရာဂါ ကာကြယ္ေရးေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကသည္။
ကမၻာ့ေလျဖတ္ ေရာဂါကာကြယ္ေရး အဖြဲ႕၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ လူဦးေရ ၁၅ သန္းခန္႔မွာ ေလျဖတ္ ေရာဂါေၾကာင့္ အသက္ဆံုး႐ႈံးလ်က္ ရွိေနေၾကာင္း၊ လူေျခာက္ဦးလွ်င္ တစ္ဦးမွာ ၎၏ဘဝသက္တမ္း တစ္ေလွ်ာက္၌ တစ္ခ်ိန္တြင္ ေလျဖတ္ေရာဂါ ျဖစ္ႏုိင္ေျခရွိၿပီး အခ်ိန္ ၆ စကၠန္႔တိုင္း ကမၻာေပၚ၌ ေလျဖတ္ေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆံုးရသူ တစ္ဦးရွိေနေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ေၾက ညာထားသည္။ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ ေရာဂါဆိုးတစ္ခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားသည့္ ေလျဖတ္ ေရာဂါဆိုးႀကီးကို ယခုအခါ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီး ဌာန၏ ႀကီးၾကပ္ကြပ္ကဲမႈျဖင့္ ႏိုင္ငံ ျခားေဆးဝါးမ်ားျဖင့္ သာမက တိုင္းရင္းေဆးပညာျဖင့္လည္း ကာကြယ္ ကုသေပးလ်က္ ရွိေနၿပီျဖစ္သည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ကင္းဘဲလမ္းရွိ တိုင္းရင္း ေဆး႐ံုႀကီးတြင္လည္း ေဆးဝါးမ်ား တိုက္ေကြၽး ကုသေပးျခင္း၊ အေၾကာျပင္ လက္ႏွိပ္ပညာရွင္မ်ားျဖင့္ အေၾကာျပဳျပင္ ကုသေပးျခင္း၊ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ား ေလ့က်င့္ေစလ်က္ ကုသေပးျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ေပးလ်က္ ရွိရာ ေဝဒနာရွင္မ်ား ေလျဖတ္ျခင္း အႏၲရာယ္မွ ကင္းလြတ္ခြင့္ရေနၾက သည္ကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။
မည္သို႔ပင္ဆိုေစ ႀကီးပြားခ်မ္း သာတိုးတက္ေစႏိုင္မည့္ က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစႏိုင္သည့္ ေလျဖတ္ေရာဂါ ကာကြယ္ေရးေန႔သည္ ေအာက္တိုဘာ ၂၉ ရက္တြင္ က်ေရာက္ခဲ့ၿပီးျဖစ္ရာ ကုသဆဲေဝဒနာ ရွင္မ်ားကို အားေပးလမ္းၫႊန္မႈ ျပဳၾကရင္း မိမိတို႔ကိုယ္တိုင္လည္း ေလျဖတ္ ေရာဂါကာကြယ္ေရးေန႔ အခမ္းအနားမ်ားသို႔ တက္ေရာက္ကာ ေနာက္ဆံုးေပၚ ကာကြယ္ေရးနည္း စနစ္မ်ားကို
ေလ့လာၾက၍ ေလျဖတ္ေရာဂါ ႏွိမ္နင္းေရးတြင္ ပါဝင္ကူညီ ေဆာင္ရြက္သင့္ၾကပါေၾကာင္း တိုက္တြန္း ေရးသားအပ္ပါသည္။
ျမ၀တီ
လူသားတုိင္း ႀကီးပြားခ်မ္းသာ တုိးတက္မႈ ရရွိႏုိင္ေရးအတြက္ က်န္းမာေရး ေကာင္းမြန္ရန္ အဓိက လုိအပ္လွေပသည္။ က်န္းမာေရး ျပည့္စံုပါမွ ႀကီးပြားရာႀကီးပြားေၾကာင္း၊ ခ်မ္းသာရာ ခ်မ္းသာေၾကာင္းအတြက္ အလုပ္လုပ္ႏုိင္ ၾကမည္သာျဖစ္သည္။ က်န္းမာေရး ခ်ဳိ႕တဲ့ပါက စိတ္သြားတုိင္း ကိုယ္မပါ လိုရာဆႏၵ မျပည့္ဝ ျဖစ္ၾကရေပေတာ့မည္။ ထုိသို႔ အဓိက အေရးပါလွသည့္ က်န္းမာေရး နယ္ပယ္တြင္ လူသားအေတာ္ မ်ားမ်ားကို ဒုကၡေပးေနသည့္ ေရာဂါဆိုး တစ္မ်ဳိးမွာ ေလျဖတ္ျခင္းပင္ ျဖစ္ေလသည္။ ေလျဖတ္ခံရၿပီ ဆုိပါက မိမိကုိယ္တုိင္ စိတ္ဆင္း ရဲရမည္သာမက မိမိပတ္ဝန္းက်င္ရွိ ေဆြမ်ဳိး ညီအစ္ကို ေမာင္ႏွမမ်ားပါ စိတ္ဒုကၡ အမ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ ရင္ဆုိင္ ႀကံဳေတြ႕ၾကရေပလိမ့္မည္။
ေလျဖတ္ေရာဂါသည္ လူျဖစ္႐ံႈးေနရသည့္ အေနအထားမ်ဳိးျဖင့္ ေဝဒနာခံစား ရေလ့ရွိတတ္ရာ စီးပြားေရး ေဆာင္ရြက္ႏုိင္မႈ၊ လူမႈေပါင္းသင္း ဆက္ဆံမႈတုိ႔တြင္ ဆံုး႐ံႈးမႈမ်ားျဖင့္သာ ရင္ဆုိင္ႀကံဳေတြ႕ ၾကရသည္။ ဆီးခ်ဳပ္၊ ဝမ္းခ်ဳပ္၊ ေလခ်ဳပ္ကာပထဝီလြန္ျခင္းတုိ႔ ႏွင့္အေအး ပတ္ျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ေခြၽးမ ထြက္ျခင္း၊ ေခြၽးငုပ္ျခင္းတုိ႔ အျဖစ္မ်ားရာက ေလျဖတ္ ျခင္းအဆင့္သို႔ ေရာက္ၾကရသည္ ဟု ျမန္မာတိုင္းရင္းသမားေတာ္ မ်ားကဆိုၾကသည္။ ေလျဖတ္ျခင္း မခံရေလေအာင္ ႀကိဳတင္သတိမူကာ ျပဳျပင္ ေရွာင္ရွားသင့္ၾကသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားရွိပါသည္။
ေလျဖတ္ျခင္း ျဖစ္ေတာ့မည္ ဆုိပါက ႀကိဳတင္ေပၚေပါက္ လာတတ္သည့္ လကၡဏာမ်ားမွာ ႐ုတ္တရက္မ်က္ႏွာ၊ လက္၊ ေျခတစ္ဖက္ထံုျခင္း၊ ႐ုတ္တရက္ စကား ေျပာမရျခင္း၊ ေျပာေသာစကားကို နားမလည္ျခင္း၊ စကားဗလံုးဗေထြး ျဖစ္ျခင္း၊ ႐ုတ္တရက္ အျမင္အာ႐ံု ေဝဝါးျခင္း၊ ႏွစ္ထပ္ျဖစ္ျခင္း၊ ႐ုတ္တရက္ လမ္းမေလွ်ာက္ႏိုင္ေတာ့ ျခင္း၊ ဒယီးဒယိုင္ျဖစ္ျခင္း၊ ႐ုတ္တရက္မူးေဝျခင္း၊ ႐ုတ္တရက္ အေၾကာင္းမဲ့ ျပင္းထန္စြာေခါင္း ကိုက္ျခင္းတို႔ပင္ျဖစ္သည္။
ထိုအခ်က္တို႔သည္ ေလျဖတ္ ေတာ့မည့္သူတို႔ အနီးစပ္ဆံုးႀကံဳ ေတြ႕ရမည့္ အခ်က္မ်ားပင္ျဖစ္ သည္။ ထို႔အျပင္ ေလျဖတ္ေတာ့ မည့္သူတို႔ႀကံဳေတြ႕ရမည့္ ေရွ႕ေျပး လကၡဏာမ်ားမွာ ဦးေခါင္းေနာက္ ေစ့တြင္ ကိုက္ခဲျခင္း၊ ေျခလက္မ်ား မၾကာခဏက်ဥ္ျခင္း၊ မ်က္ခြံႏွင့္ မ်က္ႏွာၾကြက္သားတို႔ ဆတ္ကနဲ ဆတ္ကနဲတြန္႔ျခင္း၊ မၾကာခဏ ဝမ္းခ်ဳပ္ၿပီး ဝမ္းဗိုက္ ေလပြျခင္း၊ ညအိပ္စဥ္ ထံုက်ဥ္ၿပီး လန္႔ႏိုးျခင္း တို႔ပင္ျဖစ္သည္။ ေလျဖတ္ေရာဂါ ဆိုသည္မွာ ဦးေႏွာက္သို႔ ေသြးသြား လာစီးဆင္းမႈ ရပ္ဆိုင္းသြားျခင္း သို႔မဟုတ္ ေလ်ာ့နည္းသြားျခင္းတို႔ ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာရသည့္ ရလဒ္ပင္ျဖစ္သည္။ လူ႔ခႏၶာကိုယ္၏ အေရးႀကီးဆံုးေသာ အဂၤါအစိတ္ အပိုင္းျဖစ္သည့္ ဦးေႏွာက္သည္ ၎၏လုပ္ငန္းမ်ား ပံုမွန္ေဆာင္ ရြက္ႏုိင္ရန္ လံုေလာက္ေသာ ေသြး ပမာဏကို မရရွိပါက အဆိုပါ ဦးေႏွာက္ အစိတ္အပိုင္းႏွင့္ သက္ဆိုင္ ေသာ ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္း၏ လုပ္ငန္းမ်ား ရပ္ဆိုင္းသြားၿပီး ေလျဖတ္ေရာဂါ လကၡဏာမ်ား ေပၚေပါက္လာျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။
အဆိုပါအခ်က္အလက္တို႔မွာ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စု ဝန္ႀကီး ေဒါက္တာ ေဖသက္ခင္က ေနျပည္ေတာ္ က်န္းမာေရး ဝန္ႀကီးဌာန အစည္းအေဝးခန္းမ၌ က်င္းပသည့္ ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္ ကမၻာ့ ေလျဖတ္ေရာဂါ ကာကြယ္ေရးေန႔ အထိမ္းအမွတ္ အခမ္းအနားတြင္ ေျပာၾကားခဲ့သည့္ အခ်က္အလက္မ်ားပင္ ျဖစ္သည္။ ကမၻာ့က်န္းမာ ေရးအဖြဲ႕ႀကီး World Health Organization ၏ ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေလျဖတ္ေရာ ဂါအသင္းႀကီး ႈညအနမညေအငသညေူ ွအမသုန ႏွင့္ ကမၻာ့ဦးေႏွာက္ႏွင့္ အာ႐ံုေၾကာေရာဂါ စုေပါင္းအဖြဲ႕ႀကီး International Stroke တို႔ ပူးေပါင္းကာ World Federation Neu-rology ကို ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္တြင္ စတင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၿပီး ေအာက္တိုဘာ ၂၉ ရက္ကို ကမၻာ့ေလျဖတ္ ေရာဂါ ကာကြယ္ေရးေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကသည္။
ကမၻာ့ေလျဖတ္ ေရာဂါကာကြယ္ေရး အဖြဲ႕၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ လူဦးေရ ၁၅ သန္းခန္႔မွာ ေလျဖတ္ ေရာဂါေၾကာင့္ အသက္ဆံုး႐ႈံးလ်က္ ရွိေနေၾကာင္း၊ လူေျခာက္ဦးလွ်င္ တစ္ဦးမွာ ၎၏ဘဝသက္တမ္း တစ္ေလွ်ာက္၌ တစ္ခ်ိန္တြင္ ေလျဖတ္ေရာဂါ ျဖစ္ႏုိင္ေျခရွိၿပီး အခ်ိန္ ၆ စကၠန္႔တိုင္း ကမၻာေပၚ၌ ေလျဖတ္ေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆံုးရသူ တစ္ဦးရွိေနေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ေၾက ညာထားသည္။ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ ေရာဂါဆိုးတစ္ခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားသည့္ ေလျဖတ္ ေရာဂါဆိုးႀကီးကို ယခုအခါ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီး ဌာန၏ ႀကီးၾကပ္ကြပ္ကဲမႈျဖင့္ ႏိုင္ငံ ျခားေဆးဝါးမ်ားျဖင့္ သာမက တိုင္းရင္းေဆးပညာျဖင့္လည္း ကာကြယ္ ကုသေပးလ်က္ ရွိေနၿပီျဖစ္သည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ကင္းဘဲလမ္းရွိ တိုင္းရင္း ေဆး႐ံုႀကီးတြင္လည္း ေဆးဝါးမ်ား တိုက္ေကြၽး ကုသေပးျခင္း၊ အေၾကာျပင္ လက္ႏွိပ္ပညာရွင္မ်ားျဖင့္ အေၾကာျပဳျပင္ ကုသေပးျခင္း၊ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ား ေလ့က်င့္ေစလ်က္ ကုသေပးျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ေပးလ်က္ ရွိရာ ေဝဒနာရွင္မ်ား ေလျဖတ္ျခင္း အႏၲရာယ္မွ ကင္းလြတ္ခြင့္ရေနၾက သည္ကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။
မည္သို႔ပင္ဆိုေစ ႀကီးပြားခ်မ္း သာတိုးတက္ေစႏိုင္မည့္ က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစႏိုင္သည့္ ေလျဖတ္ေရာဂါ ကာကြယ္ေရးေန႔သည္ ေအာက္တိုဘာ ၂၉ ရက္တြင္ က်ေရာက္ခဲ့ၿပီးျဖစ္ရာ ကုသဆဲေဝဒနာ ရွင္မ်ားကို အားေပးလမ္းၫႊန္မႈ ျပဳၾကရင္း မိမိတို႔ကိုယ္တိုင္လည္း ေလျဖတ္ ေရာဂါကာကြယ္ေရးေန႔ အခမ္းအနားမ်ားသို႔ တက္ေရာက္ကာ ေနာက္ဆံုးေပၚ ကာကြယ္ေရးနည္း စနစ္မ်ားကို
ေလ့လာၾက၍ ေလျဖတ္ေရာဂါ ႏွိမ္နင္းေရးတြင္ ပါဝင္ကူညီ ေဆာင္ရြက္သင့္ၾကပါေၾကာင္း တိုက္တြန္း ေရးသားအပ္ပါသည္။
ျမ၀တီ
No comments:
Post a Comment