သိပၸံဘိုးဘိုးေအာင္
---------------------------
က်မတို႔ငယ္ငယ္က ဘိုးဘိုးေအာင္ရဲ႕ တန္ခိုးေတြကို တစ္ပိုင္းတစ္စ ၾကားခဲ့ရပါတယ္။ သူ႔ကိုေႏွာက္ယွက္တဲ့သူေတြကို ဘိုးဘိုးေအာင္က ဝလံုး တစ္လံုးေရးျပၿပီး၊ သူ႔ကို မဖ်က္ဆီးခင္ ဒီ ဝလံုးကို အရင္ဖ်က္အံုးလို႔ ေျပာခဲ့တယ္တဲ့။ အဲ့ဒီ ဝလံုးက ဖ်က္လိုက္တာနဲ႔ ႏွစ္လံုးျဖစ္သြားတယ္။ ႏွစ္လံုးကို ဖ်က္လိုက္ေတာ့
ေလးလံုးျဖစ္သြားတယ္။ အဲ့ဒီလို ႏွစ္ဆ ႏွစ္ဆျဖစ္သြားလို႔ ဖ်က္တဲ့သူေတြလည္း လက္ေလ်ာ့လိုက္ရတယ္ ဆိုတာပါပဲ။
အခုေျပာမဲ့ သိပၸံဘိုးဘိုးေအာင္ဆိုတာက ဘိုးဘိုးေအာင္လိုပဲ က်မတို႔ရဲ႕ဗီဇေတြကို ႏွစ္ဆ ႏွစ္ဆစီ တိုးသြားေစတဲ့ PCR (Polymerase chain reaction) အေၾကာင္းပါပဲ။ ဒီ PCR ဟာ က်မတို႔ရဲ႕ ကိုယ္ခႏၶာထဲမွာ သဘာဝအတိုင္း အျမဲျဖစ္ပ်က္ေနၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ္ခႏၶာအျပင္ (ဓာတ္ခြဲခန္းထဲ)မွာ လုပ္နိုင္တာကေတာ့ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္က Kary Mulllis ေၾကာင့္ပါ။ Kary Mulllis ဟာ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္မွာ ထိုက္တန္စြာ သိပၸံပညာ (ဓါတုပညာ Chemisrty) နဲ႔ Noble ဆု ရရွိခဲ့ပါတယ္။
ဒီ သိပၸံဘိုးဘိုးေအာင္နည္းဟာ ေဆးပညာ၊ ဇီဝပညာ၊ ရာဇဝတ္မႈေတြမွာ အလြန္အသံုးဝင္တဲ့ နည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီနည္းမွာ ဗီဇ အနည္းငယ္ကို လိုသေလာက္ အဆမ်ားစြာပြားနိုင္တဲ့အတြက္
ဥပမာ။ ရာဇဝတ္မႈ တစ္ခုမွာ တရာခံရဲ႕ ဆံပင္တစ္ေခ်ာင္းက်ေနတယ္ဆိုရင္၊ အဲ့ဒီ ဆံပင္ရဲ႕ အျမစ္မွာရွိတဲ့ DNA စ ေလးကေန တရားခံရဲ႕ DNA ေတြ အမ်ားႀကီးပြားနိုင္ၿပီး၊ တရားခံျဖစ္နိုင္သူေတြရဲ႕ DNA ေတြနဲ႔ တူ၊ မတူ စစ္ျခင္းျဖင့္ တရားခံအမွန္ကို ေဖၚထုတ္နိုင္ပါတယ္။ ထိုနည္းအတူ တရားခံက ေသြးစြန္းေနတဲ့ အဝတ္ေတြကို သုတ္ပစ္၊ ေလ်ာ္ပစ္ေပမဲ့ မ်က္စိနဲ႔မျမင္နိုင္တဲ့ ေသြးစက္ေတြ (uv light မွာျမင္နိုင္တဲ့အရာေတြ) က DNA ေတြကို ပြားမ်ားနိုင္ပါတယ္။
က်မတို႔ရဲ႕ ဗီဇ(gene) ေတြဟာ သာမာန္အားျဖင့္ မုန္႔ႀကိဳးလိမ္လို ႀကိဳးႏွစ္ေခ်ာင္းလိမ္သလိုမ်ိဳး ျဖစ္ေနပါတယ္။ တစ္ႀကိဳးက ဖခင္ဆီကရၿပီး၊ က်န္တစ္ေခ်ာင္းက မိခင္ဆီက ရတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမုန္႔ႀကိဳးလိမ္ (chromosome) ေတြဟာ သူတို႔နဲ႔သက္ဆိုင္ရာ ဗီဇေတြနဲ႔ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္မွာ အစံုလိုက္ရွိေနၾကပါတယ္။ ဥပမာ။ ဆံပင္အေရာင္ကို ဆံုးျဖတ္မဲ့ ဖခင္ရဲ႕ဗီဇနဲ႔ မိခင္ရဲ့ဗီဇဟာ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္လ်က္ အစံုလိုက္ ရွိေနပါတယ္။ ထိုနည္းအတူ မ်က္စိအေရာင္ကို ဆံုးျဖတ္မဲ့ ဖခင္ရဲ႕ဗီဇနဲ႔ မိခင္ရဲ႕ဗီဇ ဟာလည္း အစံုလိုက္ ရွိေနပါတယ္။ ဒီဗီဇေပၚမူတည္ၿပီး က်မတို႔ရဲ႕ ဆံပင္အေရာင္၊ မ်က္စိ အေရာင္ေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ က်မတို႔ကိုယ္မွာရွိတဲ့ ဆဲလ္တိုင္းမွာ ဗီဇေတြဟာ မုန္႔ႀကိဳးလိမ္လို ရွိေနပါတယ္။ ေဆးပညာအရ (Diploid ) အစံုလိုက္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အမမ်ိဳးဥနဲ႔ အဖိုမ်ိဳးဥျဖစ္တဲ့ ovum and sperm မွာေတာ့ (haploid) တစ္ႀကိဳး အေနနဲ႔ပဲ ရွိပါတယ္။ သို႔မွသာ ဖခင္နဲ႔ မိခင္မ်ိဳးဥတို႔ ေပါင္းစပ္တဲ့အခါ သက္ဆိုင္ရာဗီဇေတြရွိတဲ့ ႀကိဳးႏွစ္ေခ်ာင္း တြဲမိၿပီး၊ မုန္႔ႀကိဳးလိမ္ျဖစ္သြားၿပီး ေနာင္ျဖစ္လာမည့္ သေႏၶသားရဲ႕ပံုသ႑န္ေတြကို ဖန္ဆင္းပါတယ္။
ကိုယ္ထဲမွာဆဲလ္တစ္ခုက ႏွစ္ခုပြားေတာ့မယ္ဆိုရင္ ဒီမုန္႔ႀကိဳးလိမ္ (chromosome) ေတြ (အားလံုးေပါင္း ၂၃ စံု) ဆဲလ္ရဲ႕အလယ္မွာ တန္းစီၾကပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒီမုန္႔ႀကိဳးလိမ္ေတြ ေျပသြားၿပီး ႀကိဳးတစ္ေခ်ာင္းစီ ျဖစ္သြားပါတယ္။ ေနာက္ ႀကိဳးတစ္ေခ်ာင္းစီကြဲသြားၾကပါတယ္။ ကြဲသြားတဲ့ ႀကိဳးတစ္ေခ်ာင္း (chromosome တစ္ျခမ္း) စီမွာ ၎နဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ ဗီဇ (gene) ေတြကို (Polymerase enzyme) လို႔ေခၚတဲ့ enzyme ေတြက ဗီဇ (gene) ေတြ ျဖစ္မဲ့ သက္ဆိုင္ရာ nucleotide ေတြကို သယ္လာေပးပါတယ္။ ဒီလိုနည္းနဲ႔ chromosome တစ္ျခမ္းကေန chromosome တစ္စံုျဖစ္သြားပါတယ္။ နဂိုက လိမ္ထားတဲ့ chromosome အလိမ္တစ္ခုက အလိမ္ျပဳတ္သြားၿပီး chromosome ႏွစ္ျခမ္းျဖစ္၊ chromosome တစ္ျခမ္းက chromosome တစ္စံုစီ ျဖစ္တာမို႔ ေနာက္ဆံုး chromosome တစ္စံုက chromosome ႏွစ္စံု ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒီလိုနည္းနဲ႔ chromosome ေတြ ႏွစ္ဆ ႏွစ္ဆ (ဘိုးဘိုးေအာင္တန္ခိုးလို) ျဖစ္သြားပါတယ္။
အဲဒီလို ျဖစ္ဖို႔ဟာ ဗီဇ (gene) ေတြရဲ႕ အေျခခံျဖစ္တဲ့ nucleotide ေတြနဲ႔စီေပးတဲ့ Polymerase enzyme ေတြလိုအပ္ပါတယ္။
ဗီဇ (gene) ကို တည္ေဆာက္တဲ့ nucleotide က ေလးမ်ိဳးပဲရွိပါတယ္။ adenine, thymine, guanine, and cytosine တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ အတိုေကာက္အေနနဲ႔ A, T, G and C တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ဟာ တြဲခ်င္တဲ့သူန႔ဲမတြဲပါဘူး။ Adenine က thymine နဲ႔ပဲတြဲပါတယ္။ guanine ကလဲ cytosine နဲ႔ပဲတြဲပါတယ္။ ဒီ nucleotide ေလးမ်ိဳးဟာ
ျမတ္ဘုရားေဟာထားတဲ့ မဟာဘုတ္ႀကီးေလးပါးလား ? မဟာဘုတ္ႀကီးေလးပါးမွာပါတဲ့ ပထဝီ၊ ေတေဇာ၊ အာေပါ၊ ဝါေယာ ဆိုတဲ့ ရုပ္ပရမတ္တရားေတြဟာ မေဖာက္မျပန္ အျမဲ မွန္ကန္တယ္တဲ့။ ဆိုလိုတာက ပထ၀ီ ပရမတ္က ဘယ္မွာျဖစ္ျဖစ္ (လူကိုယ္၊ တိရိစာၦန္ကိုယ္၊ နတ္ကိုယ္) သူ႔တို႔ရဲ႕ သေဘာသဘာဝအတိုင္း မာျခင္း၊ ေပ်ာ့ျခင္း၊ ပူျခင္း၊ ေအးျခင္း ဆိုတဲ့ သတၱိတို႔ကိုသာျပတယ္တဲ့)။
ဒီ ဗီဇေတြကို တည္ေဆာက္တဲ့ nucleotide ေတြ ကိုယ္ထဲမွာ အလုပ္လုပ္ဖို႔ Polymerase enzyme ေတြလိုအပ္ပါတယ္။ ဒီ enzyme ေတြက ကိုယ္အပူခ်ိန္ ၃၇ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္မွာမွ အလုပ္လုပ္ပါတယ္။ ဗီဇေတြရွိတဲ့ မုန္႔ႀကိဳးလိမ္ (chromosome) ေတြကို
ႏွစ္ျခမ္းခြဲဖို႔ကေတာ့ လြယ္ပါတယ္။ chromosome ေတြကို ၁၀၀ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ အပူေပးလိုက္ရင္ ႏွစ္ျခမ္းကြဲသြားပါတယ္။ အပူခ်ိန္ကို ျပန္ခ်လိုက္ရင္ chromosome ေတြ
ႏွစ္ခုျပန္တြဲသြားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ Polymerase enzyme ေတြ အလုပ္မလုပ္နိုင္တဲ့အတြက္ ဗီဇ (gene) ေတြ သယ္ေဆာင္ထားတဲ့ chromosome ေတြ ႏွစ္ဆမပြားနိုင္ပါဘူး။
ေဆာင္းဦးေပါက္ တစ္ေန႔မွာ Kary Mulllis တစ္ေယာက္ ေရပူစမ္းမွာ အနားယူ ေရစိမ္ေနပါတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္ ေရပူစမ္းထဲမွာ ကူးခတ္ေနတဲ့ ငါးေလးေတြကို
ေတြ႔လိုက္ရပါတယ္။ သတၱဝါတိုင္းမွာ ဗီဇေတြရွိတယ္။ အဲ့ဒီ ဗီဇေတြကလည္း အျမဲ ျဖစ္ေန၊ ပ်က္ေနတယ္။ ဗီဇ (gene) ေတြျဖစ္ဖို႔ Polymerase enzyme လိုတယ္။ ေရပူစမ္းက ငါးေတြလဲ Polymerase enzyme ရွိရမယ္။ ဒီငါးေတြက အပူမွာေနတဲ့အတြက္ သူတို႔မွာရွိတဲ့ Polymerase enzyme ေတြက အပူမွာ အလုပ္လုပ္ရမယ္ဆိုတဲ့ အသိဉာဏ္ ရရွိသြားၿပီး၊ အနားယူရာက ခ်က္ခ်င္း ဓါတ္ခြဲခန္းကိုျပန္ခဲ့ၿပီး လက္ေတြ႔စမ္းသပ္ေအာင္ျမင္ ခဲ့တဲ့၊ ငါးေတြဆီကရတဲ့ Polymerase enzyme ေတြကို ဓါတ္ခြဲခန္းမွာ အသံုးျပဳျခင္းျဖင့္ ဗီဇ (gene) ေတြကို အေျမာက္အျမား ပြားယူနိုင္သြားတာျဖစ္ပါတယ္။ ဗီဇ (gene) တစ္ခုက ႏွစ္ခုျဖစ္တာကို (one cycle) လို႔ေခၚပါတယ္။ အဲ့ဒီအတြက္ ၅ မိနစ္ၾကာပါတယ္။ ယခုအခါ auto လုပ္နိုင္တဲ့ စက္ေတြရွိေနပါၿပီ။ ဘယ္ႏွစ္ႀကိမ္ (how many cycles) လုပ္မယ္ဆိုတာကို စက္မွာ ခလုပ္ႏွိပ္လိုက္ရင္ သူ႔ဘာသာ အလုပ္လုပ္ပါတယ္။
(ျမတ္ပန္းရဂုံ)
Wednesday, May 2, 2012
#MNM0053
No comments:
Post a Comment